Home / Consultancy / ‘Maak eens een geluidje’

‘Maak eens een geluidje’

‘Maak eens een geluidje’  

Over ADLS, Mode A/C en multilateratie

De titel van deze blog klinkt simpel. En doet u misschien denken aan verstoppertje spelen. Je hoort het kinderen tegen elkaar zeggen als ze elkaar niet kunnen vinden. Door een geluidje te maken achterhalen ze elkaars ‘geheime verstopplek’. Deze blog gaat echter niet over een kinderspelletje. Maar over ADLS. Een hoogwaardig technisch systeem waarmee nachtelijke luchtvaartverlichting op windturbines uitgezet wordt en alleen aan gaat zodra er een luchtvaartuig in de buurt komt. Zo’n luchtvaartuig zendt constant signalen uit die worden opgepikt door een ontvanger op de windturbine. Maar niet alle signalen zijn even gemakkelijk te detecteren. Om uit te leggen hoe dat werkt leent een spelletje verstoppertje spelen zich verrassend goed als metafoor!

Disclaimer: Laat ik voorop stellen dat deze blog geen wetenschappelijk artikel is. Er is veel meer over te zeggen dan dat ik nu doe. Ik probeer – om nog even in de sfeer te blijven – in Jip & Janneke taal uit te leggen hoe deze complexe technische materie in elkaar steekt, dus… daar gaan we!

Transponder signalen

Sinds enige jaren hebben luchtvaartuigen de verplichting om een transponder aan boord te hebben. Dit is een soort zendersignaal wat informatie geeft over het vliegtuig, zoals identiteit, positie en koers. Die signalen kunnen verschillen. Zo kunnen vliegtuigen o.a. Mode S, Mode A/C of ADS-B uitzenden. Deze laatste geeft veel gedetailleerdere informatie. En het bericht kent een heel duidelijk begin- en eindpunt. Stel je zo’n bericht als volgt voor: “Hallo, ik ben ADS-B. Dit is mijn hoogte, dit is mijn positie en koers en hierbij nog wat verdere details. Einde bericht ADS-B”. Lekker duidelijk en compleet dus! Mode S kent ook een duidelijk begin- en eindpunt. Maar is iets korter van stof wanneer je hem aanroept. Bijvoorbeeld: “Hallo, ik ben Mode S. Dit is mijn hoogte, dit is mijn unieke code. Einde bericht Mode S”.

Mode A/C

Zoals u zich kunt voorstellen zijn dit erg bruikbare signalen. Er is goed mee te bepalen waar het luchtvaartuig zich bevindt ten opzichte van het windpark. En of de lampen dus aan of uit moeten. Er bestaat echter ook een signaal wat moeilijker te detecteren is: Mode A/C. Dit is een “gecompliceerd signaal” omdat deze de ene keer Mode-A uitzendt en de andere keer Mode-C. Mode-A is een identificatiecode van het luchtvaartuig, genaamd squawk (SQWK). Mode-C geeft hoogte informatie over het luchtvaartuig in stappen van 100ft. Een squawk code kan hierbij echter veranderen en hoeft dus niet uniek te zijn voor een bepaald luchtvaartuig. Daarnaast kan de sterkte van het Mode A/C signaal verschillen. Niet altijd betekent een krachtig signaal dat de bron ervan ook dichtbij is. Maar wat mode A/C bovenal zo lastig maakt is dat deze zo kort van stof is en niet aangeeft wanneer het begint en eindigt. Waar Mode S en ADS-B zichzelf keurig introduceren en netjes afsluiten, zegt Mode A/C alleen: “Hallo”.  U voelt hem al aankomen, daar kun je niet zoveel mee als je over slechts één ontvanger in het windpark beschikt.

Multilateratie (MLAT)

Terug naar dat spel verstoppertje. Wat nu als meerdere kinderen meedoen met het spel en allemaal goed luisteren naar dat ene ‘geluidje’? Vertaald naar ADLS ziet dat er als volgt uit: wanneer er méérdere ontvangers in een windpark worden geplaatst of wanneer verschillende windparken samenwerken, hoor je dat ene (Mode A/C) signaal “Hallo” op verschillende locaties. Maar, omdat ze zich allemaal op een andere geografische positie begeven horen ze dat wel allemaal ánders. De ene ontvanger hoort een zachtjes “Hallo”, de ander hoort het als een duidelijk en hard “HALLO”, weer een ander hoort een gemiddeld hard “Hallo”. Enzovoort. Doordat we dat weten, is exact te berekenen waar dat signaal vandaan komt. Pure wiskunde, maar uitgevoerd door moderne, snelle computers. Zodoende is héél exact te bepalen waar de bron van het A/C signaal zich bevindt. En of het vliegtuig zich in de detectiezone begeeft. Dit heet multilateratie.

Beproefde technologie

Multilateratie is niet nieuw. Het concept wordt al decennialang toegepast in de wereld van luchtvaart om heel exacte positiebepaling mogelijk te maken. Als leverancier van ADLS systemen heeft Light:Guard deze techniek gepatenteerd voor toepassing op ADLS. Ook in Nederland is deze techniek officieel toegestaan. Al eerder dit jaar hebben we Windplan Groen uitgerust met ADLS met multilateratie. Lees hier meer over Windplan Groen: https://topwind-consultancy.nl/adls-windplangroen/ 

Meer informatie?

Light:Guard heeft een mooie animatie gemaakt hoe ADLS exact werkt. Deze is hier te bekijken: https://youtu.be/mlOwXGthmnI?si=8gGL3XN3V_Yr9ujJ

Benieuwd hoe ADLS voor uw windpark van meerwaarde kan zijn? Neem contact op met Daniël Dubbelhuis – Business Development Manager bij Topwind.

Topwind is Light:Guard’s partner voor Nederland.